چرا فرزندم دروغ می گوید؟ ، برترین رفتار در مقابل دروغ گویی بچه ها چیست؛ به کودک احساس شرمندگی ندهید - پی سی باران

خبرنگاران -یکتا فراهانی: دروغ گویی در بچه ها شایع است و آن ها در این سن نمی دانند گفتن دروغ کار اشتباهی است. اما معمولاً برای جلب توجه بیشتر والدین اغراق و وقایع را پنهان می نمایند.

بنابراین پدر و مادرها نباید بچه ها را به خاطر این کار تنبیه نمایند، چون در واقع می توان آن را موقعیتی برای آموزش کودک دانست. ضمن آنکه بنا به نظر بسیاری از پزشکان، دروغگویی در این دوران طبیعی و به گونه ای بخشی از مراحل رشد کودک به شمار میرود. اما دلایل و ریشه های اصلی بروز آن باید معین و اصلاح شوند.

دکتر عسل ناجیان، روان شناس بالینی

تفاوت دروغ گویی بچه ها با بزرگسالان

دکتر عسل ناجیان، روان شناس بالینی در خصوص تفاوت دروغ گویی بچه ها با بزرگسالان می گوید: برای همه ما لحظاتی پیش می آید که به دلایل مختلف ازجمله ترس از مواجهه با واقعیت، دستیابی به هدف، کسب منفعت و ... واقعیت را به گونه ای تحریف می کنیم و در واقع دروغ می گوییم.

ولی وقتی بچه هامان چنین کاری می نمایند می ترسیم آن ها در آینده دروغگو شوند. باید در نظر داشته باشیم علل دروغ گفتن در دوره های سنی مختلف با هم فرق می نماید. مثلاً بچه ها حدود سه چهار سالگی تفاوت زیادی برای دنیای واقعی و خیالی خود قائل نیستند. به همین علت اگر چیزی خلاف واقعیت می گویند نباید آن را دروغ یا نشانه ضعف شخصیتی شان تلقی کرد.

گاهی هم حدود چهار پنج سالگی، فرد دیگری را مسوول اشتباهات خود می دانند. مثلاً ممکن است وقتی اتاق را به هم می ریزند یا چیزی را خراب می نمایند بگویند خواهر کوچکشان که فقط چند ماه دارد چنین کاری انجام داده است. بنابراین نمی توان نباید این گونه کارهای بچه ها را دروغ تلقی کرد.

دروغ گویی کودک

به گفته دکتر ناجیان، بچه ها به تدریج و بعد از پنج سالگی با معنای دروغ گفتن و راستگویی آشنا می شوند. به همین دلیل وقتی دروغ می گویند حس خوبی ندارند.

البته بچه ها تا زیر پنج سال کاملاً متوجه دروغ و راست نمی شوند. به همین دلیل نباید نگران دروغ گفتن آن ها شویم. اما از شش سالگی به بعد؛ یعنی با ورود به مدرسه، کودک متوجه راست و دروغ خواهد شد.

برای آنالیز علل دروغگویی در بچه ها موضوعات زیادی می توانند دخیل باشند. چون دروغگویی می تواند دلایل زیادی داشته باشد که یکی از مهم ترین آن ها هم تخیل است.

به این ترتیب پدر و مادرها باید متوجه تخیلات بچه ها خود شوند و آن ها را سرکوب ننمایند. چون این کار یکی از مراحل رشد آن ها به شمار میرود و سرکوب آن هم می تواند مانع از پرورش خلاقیت بچه ها گردد.

تنبیه؛ عامل مهمی برای دروغ گویی کودک

دکتر ناجیان می گوید یکی از دلایل دروغگویی بچه ها تنبیه و تهدیدی است که معمولاً پدر و مادرها یا مربیان آموزشی کودک بر او اعمال می نمایند. در واقع می توان گفت در مقابل برخی قوانین سخت و خشکی که والدین یا مربیان آموزشی برای بچه ها مشخص می نمایند چاره ای جز دروغ برای بچه ها باقی نمی ماند.

گاهی سخت گیری های بیجا و تنبیه والدین هم بچه ها را وادار به دروغگویی می نماید و بچه ها برای فرار از واکنش های تند و تلخ از سوی والدین متوسل به دروغ می شوند. وقتی به کودک احساس شرمندگی می دهید مقاومت او را به نوعی بالا خواهید برد؛ به گونه ای که شاید منجر به دروغ گفتن بیشتر او گردد.

دروغ گویی برای جلب توجه

به گفته این روان شناس کودک برخی مواقع هم توجه نداشتن کافی به بچه ها باعث دروغ گویی آن ها می گردد. در واقع کودک برای جلب توجه اطرافیان به خصوص پدر و مادر، دروغ گفتن را انتخاب می نماید و اغلب برخی موضوعات را به صورت اغراق آمیز به قدری بزرگ جلوه می دهد تا بتواند توجه لازم را از دیگران دریافت کند.

والدین در برابر چنین رفتارهایی از جانب کودک و به جای متمرکز شدن بر رفتار او باید بیشتر به چگونگی رفتار خودشان توجه داشته باشند، بیشتر برای فرزند خود وقت بگذارند و از او حمایت نمایند.

دروغ گویی والدین

دکتر ناجیان می گوید وقتی خود پدر و مادرها به راحتی دروغ می گویند چرا انتظار دارند بچه هاشان دروغ نگویند. هنگامی که کودک شاهد دروغ گفتن پدر و مادرش باشد نمی توان از او انتظار داشت هیچ وقت دروغ نگوید.

توجه داشته باشیم بچه ها خیلی زود متوجه می شوند که ما از دروغ گفتن به عنوان یکی از روش های حل مساله استفاده می کنیم. بنابراین باید منتظر باشیم آن ها هم دیر یا زود همان گونه عمل نمایند و از دروغ گویی به عنوان یک راه چاره برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده نمایند.

راهکارهایی در مقابل دروغ گویی کودک

به عقیده این روان شناس، هنگامی که متوجه دروغ گفتن های کودک می شویم مهم ترین کار آن است که به طور مستقیم راست گویی را به آن ها گوشزد نکنیم و نگوییم که چرا دروغ می گوید.

بعلاوه می توان به وسیله کارهایی مانند گفتن قصه و داستان مسائل و پیامدهای دورغ گویی را برای بچه ها شرح داد. البته بهتر است خود کودک هم در جریان گفتن داستان قرار بگیرد و نظر او را هم در خصوص شخصیت های داستان که راست یا دروغ می گویند جویا شویم.

پس از آن می توانیم به زبان ساده برای کودک شرح دهیم افرادی که در داستان دروغ گفته اند ناچار می شوند عواقب کار خود را بپردازند چون کسی نمی تواند به آن ها اعتماد کند، بنابراین تنها و غمگین خواهند شد.

بعلاوه گفتن قصه برای بچه ها بسیار مؤثر است. البته آموزش غیر مستقیم راست گویی به بچه ها نیز می تواند مانع از دروغگویی آن ها خواهد شد.

در واقع این بسیار مهم است که خود والدین هم دروغ نگویند. ضمن آنکه می توان از هر فرصتی مثلاً هنگام تماشای فیلم یا کارتون و خواندن کتاب برای آموزش غیر مستقیم به بچه ها استفاده کرد. چون تأثیر بسیار مطلوب تری از گفتن جملات دستوری و در نظر گرفتن اجبار و تنبیه برای آن ها خواهد داشت.