کشف گل و لای در مریخ - پی سی باران

سفر انسان به مریخ هنوز ممکن نیست، اما پژوهشگران پیروز شده اند شرایط این سیاره را روی زمین شبیه سازی نمایند

اطلاعات جدیدی که در خصوص سطح مریخ به دست آمده است می تواند در خصوص تاریخ مبهم این سیاره اطلاعات بیش تری به دست دهد.

طبق تحقیقی که در مجله نیچر ژئوساینس منتشر شده است، ترکیبات گدازه مانندی که روی سیاره سرخ دیده می گردد، بعید است ناشی از انفجارات آتش نشانی باشد. در این گزارش آمده این با تمرکز ده ها هزار شبه آتش فشان در دشت های شمالی و سایر نقاط تجمع رسوبات محلی در مریخ هم خوانی ندارد.

حدس پژوهش گران این است که گِل و لای زیر سطح مریخ (که فوری یخ می زند و به سرعت در آن پوسته های یخی تشکیل می گردد) همانند گدازه های پاهوهو لایه لایه جریان می یابد و گِلِ مایع از لابه لای ترک های این پوسته یخ زده فوران می نماید و دوباره یخ می زند و نرمه جریان جدیدی را تشکیل می دهد.

گدازه های پاهوهو، نرمه هایی بازالتی هستند که لایه های نرم و گردی تشکیل می دهند همانند آنچه در آتش فشان کیلاویای هاوایی می بینیم.

داشتن این اطلاعات لازم است، چون وجود گِل و لای نشان می دهد زمانی آب در مریخ وجود داشته و این یعنی احتمالاً زمانی محیط این سیاره پایدار بوده، و جو و میدان مغناطیسی داشته که امکان تشکیل مایع بر سطح این سیاره را فراهم می نموده است.

پتر بروژ، از پژوهشگران مؤسسه زمین فیزیک فرهنگستان علوم جمهوری چک، به شبکه سی ان ان گفت: اگر علت این پدیده ها واقعاً حالت آتش فشانی رسوبات باشد معلوم می گردد در این مناطق جایی در لایه زیرسطحی منبع گِل و لای وجود دارد.

به عبارت دیگر لابد نوعی سفره زیرزمینی حاوی آب مایع وجود دارد یا داشته که رسوبات ریزدانه را با خود به سطح مریخ می آورد یا می آورده است.

بروژ، نتایج این پژوهش علمی را با همکاری آندرژ کریزا، لیونل ویلسون، سوزان جی. کانوِی، ارنست هاوبر، آدریانو مازینی، ژان راک، متیو آر. بالم، متیو ای. سیلوِست و مانیش آر. پَتِل منتشر نموده است.

این پژوهشگران هم چنین بر این باورند که این نوع گِل ممکن است در سایر اجرام منظومه شمسی نیز وجود داشته باشد، اجرامی نظیر سیاره کوتوله سرِس، چون کوه دارد و در دهانه آتش فشانی اش (اوکاتور) نهشته هایی به رنگ روشن دارد که ممکن است آب، سنگ ها و نمکی که به سطح آن رسیده باعث ایجاد آن شده باشد. بدین ترتیب ممکن است زیر پوسته سرد آن آب وجود داشته باشد.

این شرایط ممکن است در اروپا (قمر مشتری)، انسلادوس (قمر زحل) و تریتون (قمر اورانوس) نیز وجود داشته باشد. سرس، در فضای میان مریخ و مشتری در کمربند سیارکی قرار گرفته است.

اما این اطلاعات جدید، اکتشاف در سطح مریخ را - دست کم با ماهواره - آسان تر نمی نماید. بروژ، گفت: گِلآبه ممکن است کاملاً شبیه جریان گدازه های آتش فشانی در سطح مریخ باشد... پس در اصل حدس ما این است که دو سازوکار کاملاً متفاوت موجب ایجاد پدیده های ظاهراً مشابهی شده اند که به سختی می توان آن ها را از هم تشخیص داد، و این آینده اکتشاف در مریخ را با استفاده از عکس های ماهواره ای دشوارتر می نماید.

بروژ، هم چنین گفت: وقتی آدم [از فضا]به بعضی پدیده های فضایی نگاه می نماید نمی تواند با اطمینان بگوید جریان گدازه این پدیده ها را ایجاد نموده یا جریان گِل و لای. تا وقتی زمین شناس نرود آنجا و به آن ها چکش نزند مشکل می توان گفت: کدام بوده است.

سن این گلابه ها بین چند صد میلیون تا دو میلیارد سال برآورد شده است. برای مقایسه جالب است بدانیم قدیمی ترین نشانه متقن حیات در زمین دست کم مربوط به حدود سه و نیم میلیارد سال پیش است.

سفر انسان به مریخ هنوز ممکن نیست، اما پژوهشگران پیروز شده اند شرایط این سیاره را روی زمین شبیه سازی نمایند. با شبیه سازی شرایط مریخ از جمله فشار هوای کمتر و دمای منفی 20 درجه سانتیگراد (منفی 4 درجه فارنهایت) به این نتیجه رسیدند که گل و لای بلافاصله یخ نمی زند بلکه پوسته ای تشکیل می دهد که می شکند و باز جریان گل و لای بیرون می زند و باز یخ می زند.

البته نتیجه سایر آزمایش هایی که در محیط گرم مریخ تکرار شدند در این مقاله نیامده است. دمای مریخ ممکن است در بازه های زمانی کوتاهی به 20 درجه سانتیگراد هم برسد. بروژ گفت: گل و لای در این شرایط از سطح سیاره بلند و پرتاب می شد.

این پژوهش تنها تحقیق بسیار نوآورانه راجع به سیاره سرخ نیست که به تازگی منتشر شده است. پژوهشگران دانشگاه توکیو پیروز شده اند درون مریخ را برای اولین بار شبیه سازی نمایند و اطلاعات بیشتری در خصوص چگونگی تشکیل این سیاره در 4 میلیارد و 600 میلیون سال پیش به دست آورند.

منبع: ایندیپندنت