آشپزی بدون پسماند چیست و چطور انجام می گردد؟ - پی سی باران

غذا و پسماند؛ مسأله جهانی امروز

پسماندهای فراوری شده هنگام آشپزی به خصوص آشپزی در سطح وسیع مانند هتل ها، رستوران ها و مراکز عمومی، یکی از معضلات زیست محیطی جهانی امروز است. میزان این پسماندها در مراحل آماده سازی و فراوری مواد غذایی به میزان ای افزایش یافته که به یکی از بزرگترین مسائل پایداری در سیستم غذایی جهان تبدیل شده است.

علاوه بر این، راهکار های خلاقانه برای حذف کردن ضایعات غذایی، در حال افزایش است. از کمپوست کردن مواد غذایی گرفته تا حذف کردن ظروف یک بار مصرف، رستوران ها، سرآشپزها و سازمان های مربوطه در حال امتحان کردن روش های مختلفی هستند تا بتوانند فراوری پسماند در صنایع غذایی را کاهش دهند.

آشپزی بدون پسماند، یک کار مفید و آینده نگرانه است که آن را می توانیم از خانه خودمان آغاز کنیم. با کمی برنامه ریزی و تمرین می توان پسماند ایجاد شده در آشپزخانه را به صفر رساند. در ادامه دلایل اینکه باید به سمت آشپزی بدون پسماند برویم را می خوانید و بعد چند روش برای آغاز آشپزی بدون پسماند را با هم مرور می کنیم.

آشپزی بدون پسماند چیست؟

مفهوم آشپزی بدون پسماند دقیقاً همان مفهومی است که از نام آن برداشت می کنید؛ یعنی در هنگام پختن و خوردن غذا سعی کنیم که هیچ زباله ای به جای نگذاریم. سبک زندگی بدون پسماند می تواند فراتر از آشپزخانه هم امتداد پیدا کند. بعضی از افراد همین شیوه را در انتخاب لباس، در آرایش و زیبایی و… دنبال می نمایند.

برای کاهش پسماند در زندگی باید این سه روش اصلی را همواره به خاطر داشته باشید؛ کاهش دادن، استفاده مجدد و بازیافت.

• کاهش دادن: از مواد غذایی غیرضروری کمتر بهره ببرید یا اصلاً استفاده نکنید. غذا را کمتر و به میزان تهیه کنید تا چیزی باقی نماند.
• استفاده مجدد: به جای دور ریختن به جامانده غذا، آن ها را تغییر شکل دهید و مجدداً بهره ببرید. برای خرید مواد غذایی در حجم زیاد، از ظرف هایی بهره ببرید که دوباره قابل استفاده باشند.
• بازیافت: به جامانده مواد غذایی را که دیگر قابل استفاده نیستند کمپوست کنید. از مراکزی مواد غذایی بخرید که روی شیوه فراوری محصول آن ها نظارت شده و فراوری بدون پسماند دارند.

آیا آشپزی بدون پسماند امکان پذیر است؟

ممکن است این طور به نظر برسد که حذف کردن تمام پسماندها از آشپزخانه، امکان پذیر نیست. به هر حال این حقیقت وجود دارد که با ساختار فعلی صنایع غذایی در جهان و وجود غذاها و محصولات آماده و نیمه آماده، آشپزی بدون پسماند بسیار سخت است. مخالفان سبک زندگی بدون پسماند معتقدند که این روش زندگی، اصلاً واقع بینانه نیست.

آن ها معتقدند از آنجا که میزانی از زباله ها محصول جانبی و ضروری اقتصاد و مصرف انسانی است، بهتر است به جای کوشش برای از بین بردن کامل زباله، روی مدیریت مؤثر زباله تمرکز کنیم.

در هر صورت حقیقت این است که کوشش برای زندگی بدون پسماند، بسیار اهمیت دارد اما قرار نیست که بدون نقص انجام گردد. هیچ کدام از ما بی نقص نیستیم و تعداد کمی از افراد این توانایی را دارند تا زباله را به کلی از زندگی خود حذف نمایند.

علاوه بر این، آشپزی بدون پسماند تنها بخشی از اقدامات و کوشش های ما برای کاهش تأثیرمان در محیط زیست خواهد بود. کافی است که تمام کوششتان را بکنید تا از منابعی که در اختیار دارید به برترین شکل بهره ببرید و کمترین اتلاف منابع را داشته باشید.

مزایای آشپزی بدون پسماند چیست؟

آشپزی بدون پسماند فوایدی برای خانواده، جامعه و کل سیاره دارد؛ از کاهش دادن هزینه خورد و خوراک خانوار گرفته تا کاهش اثرات زیست محیطی زندگی روزمره. علاوه بر این آشپزی بدون پسماند می تواند چالشی مجذوب کننده و خلاقانه باشد و شما را وادار کند تا همواره روش های تازهی برای از بین بردن پسماند ابداع کنید. در ادامه به دو مورد از مهم ترین فواید آشپزی بدون پسماند اشاره می کنیم.

1. کاهش دادن ضایعات غذا

میزان غذایی که در جهان هر روز از بین می رود و تلف می گردد، بسیار زیاد و حیرت انگیز است. یک فرد به تنهایی می تواند تا 300 کیلوگرم مواد غذایی را در یک سال دور بریزد. با استفاده کردن از به جای مانده غذاها، کوشش برای به حداقل رساندن اتلاف مواد غذایی و خرید کردن به میزان ای که لازم دارید، می توانید ضایعات مواد غذایی را در خانه خود به صفر برسانید.

2. کاهش مصرف پلاستیک و بسته بندی ها

آشپزی بدون پسماند، مصرف ظرف ها و پلاستیک های مواد غذایی و همینطور بسته بندی غذاهای بیرون بر را به شدت کاهش می دهد. بیش از یک چهارم زباله هایی که به خاک چال ها منتهی می شوند، بسته بندی ها و ظروف مواد غذایی هستند. بعضی از این بسته بندی ها قابل بازیافت هم نیستند. علاوه بر این، هر چقدر که ضایعات پلاستیکی و بسته بندی بیشتری را دور بریزیم، احتمال راه پیدا کردن آلودگی به مسیرهای آبی، بیشتر می گردد. یکی از تکنیک های آشپزی بدون پسماند این است که از ظرف های چند بار مصرف برای خریدن مواد غذایی در حجم زیاد بهره ببرید. از مواد کمتری برای تهیه غذا بهره ببرید و بیشتر وعده های غذایی را در خانه بپزید. تمام این قدم ها، باعث کاهش مصرف پلاستیک و بسته بندی های مواد غذایی می شوند.

آیا آشپزی بدون پسماند برای سلامتی بهتر است؟

زندگی بدون زباله مفهومی است که طی حدود 40 سال گذشته شکل گرفته است. اگرچه هیچ مدرک علمی، مستقیماً آشپزی با پسماند صفر را به سلامتی انسان مرتبط نمی نماید اما از چندین جهت ممکن است برای سلامتی مفید باشد.

به بهداشت محیط زیست یاری می نماید

وقتی غذا را دور می ریزیم، این کار نه تنها باعث هدر رفتن خود غذا می گردد بلکه بعلاوه منابع فراوانی از جمله آب، انرژی، زمین و نیروی کار را هم هدر می دهد. مواد غذایی هدر رفته هم سهم عمده ای در انتشار گازهای گلخانه ای دارند. این گازها گرما را جذب نموده و در جو زمین گیر می اندازند که منجر به گرم شدن کره زمین و تغییر اقلیم می گردد.

وقتی غذا در محل های دفن زباله پوسیده می گردد، متان آزاد می نماید؛ یک گاز گلخانه ای قوی که حتی از دی اکسید کربن هم برای محیط زیست مخرّب تر است. سیستم صنایع غذایی به طور کلی هر ساله تقریباً 13٪ از کل انتشار گازهای گلخانه ای را به خود اختصاص می دهد. مواد غذایی هدر رفته - آنچه خراب یا دور ریخته می گردد - تقریباً 8٪ گازهای گلخانه ای را فراوری می نمایند. بنابراین اتلاف مواد غذایی کمتر به معنی انتشار کمتر گازهای گلخانه ای و یک سیاره سالم برای همه است.

دریافت مواد مغذی را بهبود می بخشد

اتلاف کمتر غذا بعلاوه به معنای این است که افراد بیشتری در جهان به غذا دسترسی خواهند داشت.

بعضی از سرآشپزها و کارآفرینان کوشش خود را برای آشپزی بدون پسماند متمرکز می نمایند و غذاهایی که از دور ریخته شدن نجات پیدا می نمایند در اختیار افرادی قرار می دهند که احتیاجمند هستند. بسیاری از سبزیجات و مواد غذایی هم قبل از اینکه خورده شوند، خراب شده و به سطل زباله منتقل می شوند. در آشپزی بدون پسماند یاد می گیریم که به میزان خرید کنیم و مواد غذایی را تا زمانی که سالم و قابل استفاده است، مصرف کنیم.

علاوه بر این، با کاهش دادن بسته بندی ها و ظرف های پلاستیکی مواد غذایی، احتمال ورود مواد شیمیایی مضر را به خوراکی خود کاهش می دهید.

چطور آشپزی بدون پسماند را آغاز کنیم؟

روش های زیادی برای کوشش در جهت آشپزی بدون پسماند وجود دارد. هر کدام از ما شرایط خاص خودمان را داریم و به انواع مختلفی از مواد غذایی و آشپزخانه ها دسترسی داریم. احتیاجها و عادت های غذایی هر فرد هم با دیگری فرق دارد. به همین علت روش آشپزی بدون پسماند، برای همه افراد یکسان نیست و خودتان باید با توجه به سبک زندگی، روش یا روش هایی را که بهتر جواب می دهند و امکان انجام آن ها را دارید، انتخاب کنید. در ادامه چند تکنیک اصلی برای آغاز آشپزی بدون پسماند را بخوانید و از همین امروز آغاز کنید.

1. برای وعده های غذایی برنامه ریزی کنید

یکی از مهم ترین قدم ها برای آشپزی بدون پسماند این است که از قبل برای وعده های غذایی روزهای آینده برنامه ریزی کنید. با این روش می دانید که در طول هفته قرار است چه غذاهایی بخورید و متناسب با آن، مواد غذایی لازم را تهیه می کنید. این فاصله زمانی برای افراد می تواند متفاوت باشد؛ مثلا یک هفته یا بیشتر.

موقع برنامه ریزی برای غذای روزهای آینده حتماً این موارد را هم در نظر بگیرید:

• غذاهای فاسدشدنی که در قفسه ها مانده و باید به زودی استفاده گردد.
• دستورالعمل هایی با استفاده از مواد غذایی که می توانید به صورت عمده بخرید.
• نحوه استفاده از مواد غذایی مشابه در چندین وعده غذایی
• دستورالعمل هایی که به مواد غذایی کم کاربرد احتیاج ندارند که ممکن است دیگر از آن ها استفاده نکنید.
• چه میزان غذا برای خانواده باید تهیه گردد؟
• غذاهای به جای مانده چه مدت دوام می آورند؟

2. موقع سفارش غذا از بیرون دقت کنید

اینکه از قبل بدانید باید چه غذاهایی بپزید یاری می نماید که کمتر از بیرون غذا بخرید. در آشپزی بدون پسماند، برترین انتخاب این است که تا جایی که ممکن است از بیرون غذا نخرید. چون بسته بندی های غذاهای بیرون بر و همینطور به جامانده غذاهای معمولاً زیاد رستوران ها، بخش زیادی از زباله ها را در جهانی امروز به خود اختصاص می دهند.

اما آشپزی بدون پسماند به این معنا نیست که هرگز نمی توانید از بیرون غذا بخرید. به هر حال سبک زندگی امروز باعث می گردد که وقت کمی برای آشپزی داشته باشیم و همینطور برای سرگرمی یکی از اولین گزینه ها رستوران رفتن است. با کمی تغییرات کوچک می توانید از غذا خوردن در رستوران یا سفارش غذا از بیرون لذت ببرید. اگر زمانی تصمیم گرفتید که از رستوران غذا بگیرید، حتماً نکات زیر را در نظر بگیرید:

• آگاهی از حجم غذایی که سفارش می دهید.
• سفارش غذا با حجم و میزان ای که چیزی از آن باقی نماند.
• انتخاب رستوران هایی که ظروف قابل شست وشو یا قابل تجزیه بیولوژیکی برای خرید ارائه می دهند.
• جستجوی رستوران هایی که از کوشش برای سبک بدون پسماند پشتیبانی می نمایند مانند اهدای غذا
• سفارش مستقیم از رستوران به جای خدمات تحویل غذا
• استفاده از ظروف مخصوص و قابل استفاده مجدد برای غذا خوردن در رستوران
• کاهش استفاده از ظروف، کیسه ها و نی های پلاستیکی

3. هر چقدر می توانید از مواد غذایی مجددا بهره ببرید

پیدا کردن روش هایی برای استفاده مجدد از به جامانده غذاها و میوه ها، یکی از برترین روش های برای کم کردن ضایعات در حین آشپزی است. این روش می تواند خلاقانه باشد چون شما را وادار می نماید به فکر تهیه غذاهای تازه از مواد موجود باشید. یکی از مهم ترین قدم ها برای یاد دریافت آشپزی پسماند این است که خودتان تجربه کنید. از به جامانده غذاها، میوه ها و سبزیجات می توانید به روش های مختلفی بهره ببرید. مثلاً:

• با سبزی های به جای مانده سس پستو درست کنید.
• برای تهیه عصاره گوشت و سوپ از باقی مانده استخوان، گوشت و سبزیجات بهره ببرید.
• پنیرهای رنده شده را در فریزر بگذارید و از آن ها برای طعم دادن به سوپ بهره ببرید.
• از به جامانده میوه ها و سبزی ها، آب میوه یا مارمالاد تهیه کنید.
• تخم کدو، هندوانه و خربزه را بو بدهید و به جای آجیل مصرف کنید.
• از قهوه آسیاب شده و پوسته تخم مرغ برای تهیه کود باغی بهره ببرید.
• از پوست میوه برای تهیه سرکه بهره ببرید.

4. از موادی که نمی توانید مجددا بهره ببرید، کمپوست تهیه کنید

در کمپوست کردن زباله ها، می توانید به جامانده مواد غذایی را به یک کود تقویتی تبدیل کنید. با این روش، مواد غذایی به خاک چال ها راه پیدا نمی نمایند. تنها کاری که باید انجام دهید این است که ظرف مخصوص تهیه کمپوست بخرید یا مواد غذایی را در جایی از حیاط دفن کنید. از مواد زیر می توانید برای تهیه کمپوست بهره ببرید:

• میوه ها و سبزیجات
• پوسته تخم مرغ
• تفاله قهوه آسیاب شده
• کیسه های چای کیسه ای و تفاله چای

البته تمام مواد غذایی کمپوست نمی شوند. اگر می خواهید حشرات و حیوانات موذی را به خانه خود دعوت نکنید، از مواد زیر برای تهیه کمپوست استفاده نکنید.

• لبنیات
• گوشت
• استخوان
• روغن ها و چربی های دیگر

5. هنگام خرید، آشپزی بدون پسماند را در نظر داشته باشد

قبل از اینکه در آشپزخانه کاری انجام دهید باید ذهنیت خود را نسبت به سبک زندگی تازه تغییر دهید. آشپزی بدون پسماند از برنامه ریزی و خرید آغاز می گردد و مرحله آخر آن در آشپزخانه است. در فروشگاه و موقع خرید مواد غذایی دقت کنید و انتخاب هایی داشته باشید که به این سبک زندگی یاری نمایند. راحت ترین روش برای این کار توجه به نکات زیر است:

• کیسه های پارچه ای برای حمل و نقل خرید ببرید.
• در صورت امکان عمده خرید کنید.
• از خرید اجناس با بسته بندی های غیرضروری خودداری کنید.

موقع خرید به تاریخ انقضای محصولات دقت کنید و زمان عمر مواد غذایی تازه را تخمین بزنید و متناسب با احتیاج بخرید. اگر فکر می کنید که ماده ای را در تاریخ مصرفش نمی توانید بهره ببرید، نخرید یا کمتر بخرید.

6. برای طول عمر مواد غذایی آن ها را در فریزر بگذارید

گاهی اوقات خرید بیش از میزان مواد غذایی باعث پر شدن آشپزخانه و یخچال می گردد. در همین شرایط بسیاری از مواد غذایی فراموش می شوند و تاریخ انقضای آن ها سر می رسد. اگر فکر می کنید از غذایی مدت ها استفاده نمی کنید، آن را در فریزر بگذارید. چند وقت یک بار کابینت ها و یخچال را آنالیز کنید و مواد غذایی دور از دسترس را جلوی دست بیاورید.

برای اینکه مواد غذایی را به برترین شکل نگهداری کنید باید همواره یخچال و کابینت ها را مرتب نگه دارید. اگر بخشی از مواد غذایی آغاز به خراب شدن نموده، آن قسمت را جدا کنید و بقیه آن را در ظرف مناسب یا فریزر بگذارید. اگر غذایی بوی نامطبوع می دهد و رنگ آن تغییر نموده، بهتر است که از آن کمپوست تهیه کنید و برای خوردن آن ریسک نکنید.

اگر فریزر شما دارای قسمت های مجزا برای هر دسته از مواد غذایی است و سیستم کنترل رطوبت دارد، هر ماده غذایی را در جای مناسب بگذارید. مواد غذایی را که برای مدتی استفاده نمی کنید مثلا آرد، آجیل ها و مغزها را در فریزر نگهداری کنید.

7. مواد غذایی را حفظ کنید

با روش های مختلف می توانید مواد غذایی را حفظ کنید تا عمر آن ها افزایش پیدا کند. رایج ترین روش های حفظ و نگهداری مواد غذایی عبارت اند از:

• انجماد یا فریز کردن: میوه ها، سبزیجات، گوشت، نان و…
• ترشی: خیار، هویج، لوبیا سبز، کدو و…
• کنسرو و کمپوت: مربا، ژله، مارمالاد، سس و رب گوجه فرنگی، ذرت، سیب، هلو و…
• خشک کردن: میوه ها، سبزیجات، حبوبات، غلات، گوشت ها و…

سخن پایانی

کاهش دادن زباله های حاصل از مواد غذایی و خوراکی ها، می تواند تأثیر منفی زندگی روزمره ما در محیط زیست را به حداقل برساند. این کار باعث می گردد که هم زندگی سالم تری داشته باشیم و هم افراد بیشتری در جهان به غذا دسترسی داشته باشند.

می توانید از تغییرات بسیار کوچک آغاز کنید مثلاً مواد غذایی مثل حبوبات را عمده و بسته بندی نشده بخرید، برای خرید کیسه پارچه ای ببرید و تمام مواد غذایی به جامانده را به هر نحوی که می توانید دوباره مصرف کنید.

البته این نکات فقط نوک یک کوه یخ هستند. آشپزی و زندگی بدون پسماند بسیار گسترده است و تکنیک ها و روش های زیادی دارد. به مرور زمان می توانید آن ها را اجرایی کنید و نباید فراموش کنید که لازم نیست کارتان بی نقص باشد. هر چقدر که بتوانید در این زمینه کوشش کنید، نقش مهمی در داشتن سیاره ای سبزتر و سالم تر خواهید داشت.

منبع: Healthline